لینوکس چیست؟ LINUX یک سیستم عامل پرکاربرد، پرطرفدار با امنیت بالا است که بصورت رایگان و اوپن سورس در سطح سرور ارائه شده و از زمان ارائه تاکنون بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. در این مقاله از رسانه نکست میزبان فا بطور کامل به موضوع سیستم عامل لینوکس چیست، انواع توزیع های آن و مزایا و معایب لینوکس چیست و بطور کل از سیر تا پیاز آن را برای شما شرح می دهیم.
لینوکس چیست؟
لینوکس یک خانواده پرقدرت و انعطاف پذیر از سیستم عامل های open source محسوب می شود که استفاده از آنها رایگان است. این سیستم عامل بر اساس هسته لینوکس است و نخستین بار در سال 1991 توسط شخصی به نام لینوس توروالدز به جهان معرفی شد. از آنجایی که کد منبع لینوکس برای همه باز یا اصطلاحا open source است پس هر کسی می تواند نحوه عملکرد سیستم را ببیند و آن را بررسی کرده و تغییر دهد، همین امر نیز موجب شده تا متخصصینی از سراسر جهان با همکاری یکدیگر لینوکس را بهتر و بهتر کنند و با پیشرفت های تکنولوژی همچنان در حال تکامل است.
لینوکس از همان ابتدای کارش به یک سیستم پایدار، کارآمد و دارای امنیت بالا تبدیل شد که در رایانه ها، گوشی های هوشمند و سرورها استفاده می شود.
سیستم عامل لینوکس
ابتدا باید این مفهوم را مرور کنیم که اصلا سیستم عامل چیست؟ سیستم عامل در واقع بین برنامه ها و سخت افزار قرار می گیرد و به زبان ساده تر، این سیستم عامل است که بین تمام نرم افزارهای شما و منابع فیزیکی که کار را انجام می دهند ارتباط برقرار می کند. سیستم عامل نرم افزاری است که مستقیما سخت افزار و منابع سیستم مانند پردازنده، حافظه و رم را مدیریت می کند.
لینوکس هم به عنوان یک سیستم عامل که تاریخچه ای قدرتمند و دیرینه دارد، بر روی کامپیوترهای خانگی و سرورها نصب می شود که البته نسخه های دسکتاپ با نسخه یا همان توزیع مناسب سرور متفاوت هستند. در ادامه این راهنما، با انواع توزیع های لینوکسی نیز آشنا می شوید.
نگاهی به تاریخچه لینوکس
تاریخچه لینوکس بسیار خواندنیست این سیستم عامل به همکاری هزاران هکر و برنامه نویس به نقطه کنونی رسیده اما در گام های اولیه، دو شخصیت برجسته نقش اساسی در خلق آن داشتند. ریچارد استالمن (Richard Stallman) با پروژه GNU یا گنو در سال 1983و لینوس توروالدز (Linus Torvalds) که هسته اولیه لینوکس با را با الهام از سیستم عامل شبه لینوکس Minix در سال 1991 نوشت.
پروژه ای که ریچارد استالمن تحت عنوان GNU آغاز کرد به یک هسته منسجم و قدرتمند نیاز داشت و همین باعث شده بود پروژه در حالت تعلیق بماند از سوی دیگر لینوس توروالدز که پروژه شخصی خود را در دست داشت، سعی میکرد یک سیستم عامل همه فن حریف اما رایگان و متن باز به دنیا هدیه دهد!
حدود 8 سال پس از شروع پرژه گنو، لینوس توروالدز مثل یک معجزه هسته گنو را تکمیل کرد که با حمایت هزاران برنامه نویس از سرتاسر دنیا، اکنون به محبوب ترین سیستم عامل با توزیع های متنوع تبدیل شده که در هر زمینه ای که فکر کنید از اندروید و لوازم خانگی تا سرورها و ابر کامپیوترها استفاده می شود.
شاید برایتان جالب باشد لینوس توروالدز ایده پنگوئن را ارائه نمود (چون علاقه خاصی به استرالیا و پنگوئن های آن داشت!) و لری یوئینگ آن را طراحی کرد پنگوئن خوشحال اکنون نماد تجاری لینوکس است.
اجزاء لینوکس Linux چیست؟
مانند هر سیستم عاملی لینوکس نیز از عناصر سخت افزاری و نرم افزاری و برنامه های مختلفی تشکیل شده که مجموع آنها سیستم عامل را تشکیل می دهند و آن را قادر به عملکرد می کنند برخی از این اجزا عبارتند از:
1- Bootloader
نرم افزاری که فرآیند بوت سیستم شما را مدیریت می کند و معمولا همان صفحه نمایشی است که ظاهر شده و در نهایت برای بوت شدن در سیستم عامل از بین می رود.
2- Kernel
کرنل یا هسته پایین ترین سطح از سیستم عامل است و رابطی میان سخت افزار و نرم افزار، به زبان ساده تر این هسته است که منابع سیستم را به سایر برنامه های موجود متصل می کند.
3- Init System
اولین فرآیندی که در زمان بوت شدن توسط هسته اجرا می شود Init (initialization) است. فرآیندی که شروع کننده تمام فرآیندهای دیگر لینوکس است و به نوعی مادر تمام فرآیندهای دیگر سیستم است. Init System فرایند بوت را پس ااز اینکه بوت اولیه از Bootloader تحویل داده شد، مدیریت می کند.
4- Deamons
سرویس هایی که در پس زمینه بطور مستقل اجرا می شوند و وظایف خود را بدون دخالت کاربر انجام می دهند. این سرویس ها در حین راه اندازی یا بعد از ورود به دسکتاپ راه اندازی می شوند. به عنوان مثال زمانی که فرمان چاپ ارسال می کنید، Print Deamon کار را به عهده گرفته و سند شما را به پرینتر می فرستد در حالی که شما به کارهای دیگر خود ادامه می دهید.
5- Graphical server
سیستمی فرعی که گرافیک را روی مانیتور نمایش می دهد. در واقع یک رابط کاربری گرافیکی برای کلاینت فراهم می کند تا به سرور متصل شود که رایج ترین آن به عنوان سرور X شناخته می شود.
6- Desktop Environment
محیط دسکتاپ بخشی است که کاربران با آن در تعامل هستند. به لطف همین DE می توانید مانند سایر سیستم عامل ها چون ویندوز و مک، از لینوکس نیز به صورت گرافیکی با استفاده از موس و کیبورد استفاده کنید. از جمله محیط های دسکتاپ می توان به Mate، Pantheon، Cinnamon، GNOME و غیره اشاره کرد.
7- Applications
لینوکس هزاران عنوان نرم افزاری با کیفیت را ارائه می دهد که به راحتی می توان آنها را نصب کرد.
انواع توزیع های لینوکس چیست؟
اکنون که می دانید لینوکس چیست و با اجزای آن آشنا شدید لازم است که بدانید توزیع لینوکس چیست؟ توزیع یا اصطلاح لاتین آن Distribution در حقیقت به ورژن های مختلف لینوکس گفته میشود.
به عبارتی توزیع لینوکس شامل هسته و کتابخانه ها و نرم افزار های پشتیبانی کننده آن است. چیزی در حدود 600 توزیع از آن وجود دارد که هر کدام برای اهداف خاصی طراحی شده اند و محبوب ترین آنها عبارتند از:
- MX Linux ام ایکس لینوکس
- Manjaro مانجارو لینوکس
- Linux Mint لینوکس مینت
- elementary المنتری او-اس
- Ubuntu اوبونتو
- Debian دبیان
- CloudLinux کلاد لینوکس
- Fedora فدورا
- openSUSE اپن سوزه
- Deepin دیپین
- RedHat رد هت
- CentOS سنت او-اس
- SUSE Enterprise سوزه لینوکس انترپرایز
- AlmaLinux آلما لینوکس
- Rocky Linux راکی لینوکس
شاید جالب باشد که بدانید گوشی های هوشمند اندرویدی که استفاده می کنید نیز مبتنی بر لینوکس هستند و اندروید نیز یکی از توزیع های مبتنی بر لینوکس است.
مزایای لینوکس چیست؟
اگر بخواهیم لینوکس را با سایر سیستم عامل ها مقایسه کنیم، برترین ویژگی آن منبع باز یا اپن سورس بودن است، مزیت مهم دیگر قابلیت اطمینان و امنیت بالای آن است از آنجایی که یک جامعه بزرگ از توسعه دهندگان و برنامه نویسان و هکرهر پشت لینوکس هستند، بنابراین مشکلات ساختاری و مشکلات مرتبط با هسته سریعا شناسایی و رفع می شود پس می توان از امنیت بالای آن اطمینان داشت. در ادامه به سایز مزیت های لینوکس میپردازیم.
1- منبع باز
مزیت کلیدی آن open source بودن است. به این معنا که مجاز به مشارکت، تغییر و توزیع کدهای منبع هستید و کد منبع سیستم عامل به صورت رایگان در دسترس است، پس برای سطح بالایی از سفارشی سازی، انعطاف پذیری و نوآوری مجاز هستید.
2- امنیت بالای هسته لینوکس
لینوکس از نظر امنیت از هر سیستم عامل دیگری امن تر است. این به معنای ایمنی 100 درصدی نیست اما می توان گفت نسبت به سایر سیستم عامل ها احتمال آسیب پذیری کمتری دارد، به این دلیل که کد منبع آن باز بوده و بسیاری از دولوپرها و توسعه دهندگان می توانند آسیب پذیری ها و را بررسی و شناسایی کنند و همین امر موجب حل شدن سریعتر مشکلات می شود.
3- پایداری و قابلیت اطمینان بودن
یکی از دلایل شهرت linux پایداری و قابلت اطمینان آن است. لینوکس قادر است چندین فرآیند را بطور همزمان مدیریت کند. بارهای کاری بالا را تحمل و برای مدت طولانی بدون نیاز به ریبوت طراحی شده است و همین امر لینوکس را به انتخابی قابل اعتماد برای استفاده در سیستم های حیاتی مانند سرورها و ابر رایانه ها تبدیل کرده است.
4- قابلیت سفارشی سازی linux
قابلیت سفارشی سازی لینوکس چیست؟ linux به کاربران این امکان را می دهد تا سیستم را بر اساس نیازهای خاص خود تنظیم کنند. با وجود توزیع های متعددی که لینوکس ارائه کرده، کاربران می توانند یک نسخه را که با نیازهای آنها در ارتباط با رابط کاربری، پکیج های نرم افزاری و منابع سیستم هماهنگ باشد انتخاب کنند. همین امر موجب شده لینوکس برای طیف وسیعی از دستگاه ها مناسب باشد.
5- اکوسیستم نرم افزاری
لینوکس در طول سال ها، رشد قابل توجهی داشته و امروزه بسیاری از برنامه ها و نرم افزار های محبوب از جمله مرورگرها، مدیا پلیرها و بسیاری ابزارهای دیگر به راحتی برای آن در دسترس هستند. علاوه بر اینها لینوکس از ابزارهای مدیریت بسته مانند yum، apt یا pacman برای نصب و مدیریت بهتر نرم افزارها استفاده می کند.
6- مقرون به صرفه
linux بصورت رایگان ارائه می شود و این امر می تواند به کاهش هزینه ها منجر شود به ویژه برای سازمان ها، شرکت ها و افرادی که به دنبال صرفه جویی در هزینه های صدور مجوز سیستم عامل هستند. علاوه بر این، از آنجایی که لینوکس به شکل کارآمدی از منابع استفاده می کند، به سخت افزارهای قدیمی اجازه می دهد به آرامی کار کنند، در نتیجه طول عمر دستگاه های موجود افزایش می یابد.
7- انجمن و پشتیبانی لینوکس
اکوسیستم لینوکس از جامعه وسیع و فعالی از کاربران، توسعه دهندگان و علاقمندانی بهره میبرد که در توسعه و پیشرفت آن از طریق انجمن ها (forums) و سایر منابع پشتیبانی و مشارکت فعالی دارند. این رویکرد موجب شده که کاربران به پشتیبانی دسترسی داشته باشند و دانش خود را به اشتراک بگذارند. و بسیاری مزایای دیگر از جمله:
- بروزرسانی آسان و مکرر نرم افزارها
- حفظ حریم خصوصی کاربر
- سازگاری با تعداد زیادی فرمت فایل و استفاده از ساختار فایل درختی
- انجام درست تمامی تسک ها حتی اگر فضای هارد محدود باشد.
- چند کاربره و چند برنامه بودن
این مزایا و بسیاری موارد دیگر موجب شده تا لینوکس به انتخابی محبوب برای طیف گسترده ای از کاربران (از کاربران خانگی معمولی گرفته تا شرکت های بزرگ) تبدیل شود.
معایب سیستم عامل لینوکس چیست؟
لینوکس با تمام مزیت هایی که دارد در دنیای کاربران دارای معایبی هم هست. این معایب بر هسته لینوکس و ویژگی های برتر آن وارد نیست بلکه ارتباط کاربران با این سیستم عامل است که چالش های زیر را پررنگ تر می کند.
به عنوان مثال یادگیری لینوکس نسبت به سایر سیستم عامل ها مثل ویندوز سخت تر است، یا اینکه چون در دنیای آزاد نرم افزار رشد یافته، هزاران توسعه دهنده پشت آن ایستاده اند پس اگر در ارتباط با سیستم عامل خود دچار مشکل شوید می بایست در دنیای بزرگ اینترنت خودتان به دنبال راه حل باشید. یکی دیگر از مشکلاتی که کاربران در ارتباط با لینوکس دارند این است که برخی بازی ها یا نرم افزارها ارتباط چندان خوبی با لینوکس ندارند که البته باز هم برای حل چنین مشکلاتی، راه حل هایی هم وجود دارد در ادامه این مسائل را ریز بینانه تر بررسی می کنیم.
1- منحنی یادگیری
یکی از ایراداتی که به linux وارد شده این است که منحنی یادگیری تندتری نسبت به سایر سیستم عامل ها مثل ویندوز دارد. لینوکس غالبا از کاربرانش می خواهد که از رابط های خط فرمان برای ویرایش فایل های پیکربندی استفاده کنند و همین سبب شده برای کاربرانی که به رابط های گرافیکی عادت دارند کمی ترسناک و گیج کننده باشد. البته لینوکس توزیع های زیادی دارد که به کمرنگ شدن این مشکل کمک کند.
2- سازگاری نرم افزارها
برخی از نرم افزارها و برنامه های کاربردی ممکن است به راحتی در لینوکس در دسترس نباشند. به این دلیل که بسیاری از توسعه دهندگان نرم افزار روی توسعه نرم افزارهای تحت ویندوز یا مک تمرکز دارند.
3- سازگاری سخت افزاری
تقریبا تمامی سخت افزارها را می توان به سیستم عامل لینوکس وصل کرد اما مشکل اصلی درایورها هستند زیرا مفهوم درایور در آن با سایر سیستم عامل ها تفاوت بسیاری دارد. در لینوکس درایورها از قبل در هسته تعبیه شده اند و به همین دلیل سخت افزاری که به تازگی متصل شده ممکن است درایور مناسب خود را نداشته باشد و در نهایت منجر به ناسازگاری میشود.
4- پشتیبانی فنی
همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم لینوکس یک سیستم عامل متن باز است و فاقد پشتبانی فنی. یعنی در صورت بروز مشکل نمی توانید آن را اصلاح کنید چرا که پیدا کردن یک متخصص لینوکس کار دشواری است، راه حل هایی که پیش رو دارید:
- از طریق فروم های آنلاین کسی را پیدا کنید که دقیقا مشکل شما را تجربه کرده باشد.
- به دنبال توزیع دیگر باشید مگر اینکه خودتان راه حلی پیدا کنید!
5- بومی سازی بازی ها
بازی ها نیز مانند نرم افزارها بصورت بومی از لینوکس پشتیبانی نمیکنند. توسعه دهندگان بازی علاقه زیادی به لینوکس ندارند. با این حال تعداد بازی های توسعه یافته برای لینوکس در سال های اخیر افزایش یافته. البته از نرم افزارهای ثالث مانند steam می توانید استفاده کنید اما همچنان بازی مثل سیستم عامل بومی خود بدون مشکل اجرا نمی شود.
کاربرد لینوکس چیست؟
مطابق آنچه که تا کنون در این مقاله خوانده اید می دانید که هر ورژن از سیستم عامل لینوکس منابع سخت افزاری را مدیریت، برنامه ها را راه اندازی و تحت نظارت دارد و نوعی رابط کاربری ارائه می دهد. نسخه های مختلف لینوکس تقریبا در بسیاری از حوزه ها راه پیدا کرده است. به عنوان مثال برای وب سرورها مانند آپاچی، عملیات شبکه، تسک های محاسباتی، دیتابیس ها و بسیاری موارد دیگر. در مجموع می توان گفت لینوکس در حوزه های مختلف کاربرد دارد که در ادامه به صورت تک به تک تشریح میکنیم.
1- سیستم عامل سرور
اکنون که می دانید سیستم عامل لینوکس چیست و با مزایا و معایب آن آشنا شدید باید بدانید که لینوکس برای سرورها کاربردهای متعددی دارد.
به طور کلی لینوکس در انواع سرورهای اشتراکی کاربرد دارد زیرا برای پشتیبانی از برنامه های حجیم، پیچیده و چند رشته ای و تمامی برنامه های سمت سرور بسیار مناسب است.
- وب سرورها: این سیستم عامل برای اجرای وب سایت ها و اپلیکیشن ها بسیار کاربردی است زیرا با وب سرورهای مانند آپاچی، انجین ایکس، تامکت و… سازگاری داشته و می تواند خدمات وب را با سرعت و امنیت بالا ارائه کند.
- دیتابیس: سیستم عامل linux می تواند برای مدیریت و ذخیره دیتا استفاده شود زیرا با سیستم های مدیریت دیتابیس اوپن سورس مثل mysql ،mangodb ،Oracle و غیره سازگار است و توانایی اجرای پردازش های حجیم و پیچیده را دارد.
- ایمیل سرور: لینوکس در ارسال و دریافت ایمیل ها نیز کاربرد دارد. با برنامه هایی مانند پستفیکس، اکسیم، سند میل و … سازگار بوده و امکان ارائه خدمات ایمیل با امنیت و کارایی بالا را دارد.
- فایل سرور: linux برای اشتراک گذاری و دسترسی به فایل ها نیز کاربرد داشته و با استفاده از پروتکل هایی مانند nfs، smb، ftp و … سازگار است.
2- سیستم عامل دسکتاپ و Headless
linux یک محیط دسکتاپ منبع باز را برای کاربرانی در دسترس قرار داده که علاقه ای به استفاده از سیستم عامل های تجاری ندارند. سرورهای Headless اغلب برای سرورهای شبکه که بصورت ریموت مدیریت می شوند و سیستم هایی که به رابط کاربری گرافیکی نیاز ندارند استفاده می شود.
3- سیستم عامل شبکه
هسته لینوکس برای روترها سوئیچ ها، سرورهای DNS، دستگاه های شبکه خانگی و موارد دیگر استفاده می شود. به عنوان مثال سیسکو از سیستم عامل IOS (Internetwork Operating System) برای پیکربندی روترها و سوییچ ها استفاده می کند که مبتنی بر هسته لینوکس است.
4- سیستم عامل ابری
لینوکس به دلیل امنیت و انعطاف پذیری بالایی که دارد یکی از سیستم عامل های ابری محبوب است و سرویس های ابری بزرگی همچون آمازون، گوگل کلود، آژور و …. از این سیستم عامل استفاده می کنند. برخی از نسخه های لینوکس مثل راکی لینوکس، اوبونتو، دبیان و برخی دیگر برای سرورهای ابری کاربرد بیشتری دارند.
لینوکس چیست سوالی بود که به طور کامل امروز به آن پاسخ دادیم. همچنین داسنیتم که چه کاربردها و مزایایی دارد و نیز از توزیع های سیستم عامل لینوکس نام بردیم، تعریف کردیم که توزیع چیست و همینطور مختصری از تاریخچه لینوکس گفتیم. Linux نیز یک سیستم عامل مانند ویندوز و مک است که در دیوایس های مختلف استفاده می شود. سیستم عامل لینوکس یک سیستم عامل متن باز، قدرتمند و منعطف بوده که مبتنی بر هسته است و غالبا برای سرورها و ابر کامپیوترها استفاده می شود. امیدواریم که این معرفی برای شما مفید بوده باشد.
سوالات متداول کاربران درباره سیستم عامل لینوکس
-
لینوکس چیست؟
لینوکس یک سیستم عامل منبع باز و رایگان است که مبتنی بر هسته بوده و توزیع های مختلفی دارد. این سیستم عامل از امنیت و پایداری بالایی برخوردار است.
-
چرا لینوکس بهتر از ویندوز است؟
دلیل عمده شهرت لینوکس، ثبات و امنیت آن است. برخلاف ویندوز که نیاز به بروز رسانی و راه اندازی مجدد دارد، لینوکس می تواند ماه ها یا حتی سال ها بدون هیچ مشکلی اجرا شود.
-
چه دیوایس هایی لینوکس را اجرا می کنند؟
بسیاری از دیوایس ها مانند تلفن ها و تبلت های اندرویدی و کروم بوک ها، دستگاه های استوریج، ضبط کننده های ویدیوی شخصی، دوربین ها و غیره از لینوکس استفاده می کنند.
-
تفاوت لینوکس و ویندوز چیست؟
لینوکس open-source بوده و امکان سفارشی سازی را فراهم می کند، در حالی که ویندوز اختصاصی است. لینوکس دسکتاپ همه کاره ارائه می دهد ولی ویندوز یک رابط استاندارد ارائه می کند. ویندوز طیف گسترده ای از برنامه های کاربردی سازگار دارد اما لینوکس ممکن است به جایگزین برای برخی نرم افزار نیاز داشته باشد.