آشنایی با چرخه حیات دامنه [از ثبت تا زمان مرگ دامنه]

با ثبت دامنه در واقع شما مالک همیشگی اون نیستید بلکه برای یک مدت زمان مشخصی که معمولا بین 1 تا 10 سال هست دامنه رو رزرو یا اصطلاحا اجاره کردید و برای اینکه در مالکیت و رزرو شما باقی بمونه باید به طور مداوم قبل از فرارسیدن تاریخ انقضا یا Expired اون رو تمدید کنید دامنه از اون لحظه ای که ثبت و فعال میشه و در اختیار شما قرار میگیره تا زمانی که از مدیریت شما خارج بشه و به مرحله آزاد شدن برسه چندین مرحله رو طی میکنه و شما به عنوان صاحب یک دامنه حتما باید با تمام این مراحل و قوانین چرخه حیات دامنه آشنایی کاملی داشته باشید تا اگر دامنه شما در هرکدام از این مراحل قرار گرفت اطلاع داشته باشید که چه اقداماتی انجام بدید گاهی زمان برای به دست آوردن مالکیت دامنه بسیار کوتاهه و اگر با این قوانین آشنا نباشید ممکنه دامنه شما به طور کامل از دسترستون خارج بشه و شخص دیگری اون رو به ثبت برسونه. بنابراین با قطعیت میشه گفت دامنه پل ارتباطی بین هاست و کاربره همچنین از اجزای مهم در مراحل راه اندازی سایت بشمار میآید و آینده کسب و کار شما به این نکات وابسته هست.

چرخه حیات دامنه

دامنه از زمانی که ثبت و فعال میشه تا زمانی که فراموش میکنید اون رو تمدید کنید و از مهلت زمانی برای بازخرید دمجدد استفاده نمیکنید وارد چرخه حذف میشه و اگر در این مرحله هم اقدامی صورت نگیره کاملا آزاد میشه و هرشخص دیگری در سطح اینترنت قادره تا دامنه شما را به ثبت برسونه و در رزرو خودش قرار بده تمام این مراحل زیرنظر یک سازمان آمریکایی به نام ICANN صورت میگیره و شامل آدرس دامنه های کشوری و بین المللی هست. در جدول زیر خلاصه چرخه حیات دامنه به همراه بازه زمانی مرتبط با هر دوره رو مشاهده میکنید:

نام دوره و وضعیت دامنه	توضیحات چرخه حیات دامنه	مدت زمان تقریبی دوره	نکته تکمیلی در مورد این مرحله
1- موجود Available	دامنه هنوز کسی ثبت نکرده و آزاده	تا زمانی که دامنه توسط شخصی رزرو بشه	بهترین زمان برای خرید دامنه دلخواه
2- ثبت و فعال Active/Registered	این دامنه برای شما ثبت و رزرو شده و میتونید برپایه اون سایتتون رو راه اندازی کنید و آدرس ایمیل اختصاصی هم بسازید.	بسته به مدت زمان خرید از 1 الی 10 سال	باید دامنه را به موقع تمدید کنید تا
3- منقضی شده Expired	در این مرحله تاریخ تمدید گذشته اما باز هم با هزینه عادی میتونی دامنه رو تمدید کنید در این مرحله سایت از دسترس خارج میشه و ایمیل ها هم کار نمیکنن.	حدود 40 روز	باید سریعا دامنه را تمدید کنید این مرحله هزینه اضافی نداره.
4- بازخرید Redemption grace period	این آخرین فرصتیه که میتونی دامنه رو در اختیارت نگه داری که باید علاوه بر هزینه تمدید عادی، هزینه بازخرید رو به عنوان جریمه پرداخت کنی.	حدود 30 روز	معمولا هزینه پرداختی در این مرحله چندین برابر بیشتر از تمدید معمولی هست و اگر دامنه رو تمدید نکنی وارد مرحله بعدی میشی
5- در انتظار حذف Pending deletion	در این مرحله دیگه فرصتی برای بازخرید نیست و دامنه در صف انتظار قرار میگیره تا از مالکیت شما حذف بشه!	حدود 5 روز	در این مرحله هیچ اقدامی ساخته نیست و دامنه برای آزاد شدن آماده میشه! 😔
6- آزاد Domain released	دامنه به طور کامل آزاد می‌شه و هر کسی می‌تونه ثبتش کنه	—	اگر کسی سریع ثبت کنه، ممکنه دامنه دیگه در دسترس نباشه

1- مرحله موجود بودن دامنه Available

حالا که میدونید دامنه چیست و چطور کار میکنه باید با چرخه حیاتش هم آشنا باشید. در اولین گام دقت کنید که برخی از دامنه ها قبل از شما توسط افراد دیگری ثبت و خریداری شدن. در چنین حالتی شما نمیتونید نام دامنه انتخاب شده توسط اونها را خریداری کنید. اما امکان ثبت دامین های دیگه در دسترس هست. در نتیجه اگر دامین مورد نظر شما ثبت نشده، میتونید دامنه انتخابی را به راحتی ثبت کنید. به دوره ثبت نام دامین با عنوان دوره آزاد اشاره میشه چون در این دوره نام دامنه برای ثبت آزاد هست.

به طور خلاصه وقتی که یک نام دامنه هنوز توسط شخصی رزرو و ثبت نشده در مرحله Available قرار داره به این معنا که این دامنه آزاده و شما میتونید اون رو بخرید. پیشنهاد میکنیم ابتدا راهنمای انتخاب نام دامنه مناسب برای وب سایت را مطالعه کنید و یک نام خوب و متناسب با کسب و کارتون انتخاب کنید سپس به کمک ابزارهای هویز بررسی کنید که دامنه آزاد هست یا نه. اصولا سایتی که برای ثبت دامنه بهش مراجعه کردید بخشی برای بررسی آزاد بودن دامنه ارائه کرده اما در حالت معمول میتونید از ابزارهایی که در ادامه معرفی میکنیم هم کمک بگیرید. مثلا با مراجعه به منوی خرید دامنه در وبسایت میزبان فا و کلیک روی دکمه سبزرنگی که در تصویر مشخص شده به صفحه خرید هدایت میشید.

در این کادر نام دامنه را وارد و اون رو جستجو کنید اگر با پیغام سبزرنگ “در دسترس است” مواجه شدید یعنی این دامنه آزاده و شما میتونید اون رو برای مدت زمان مشخصی در اختیار داشته باشید. پیغام قرمز رنگ “در دسترس نیست” هم به این معناست که دامنه قبلا توسط شخص دیگری به ثبت رسیده و امکان استفاده از اون رو ندارید.

2- مرحله فعال شدن دامنه Active

زمانیکه دامنه ای آزاد باشه و شما اون رو به ثبت میرسونید چنانچه هیچ مشکلی در خصوص دامنه وجود نداشته باشه و تایید بشه، دامنه به مرحله فعال یا اصطلاحا Active وارد میشه. در این دوره domain برای شما فعال میشه مرحله فعال به مدت زمان خرید شما بستگی داره که برای دامنه های بین المللی از 1 تا 10 سال و برای دامنه های ملی 1 یا 5 سال هست و به مرور با تمدید دامنه میتونید این مدت زمان فعال بودن دامنه رو افزایش بدید. در حالت دامنه کاملا در اختیار شما قرار داره و هرکار از تنظیم DNS گرفته تا ساخت ایمیل و ثبت روی هاست و… رو میتونید انجام بدید حتی این امکان را دارید که مالکیت دامنه را به شخص دیگری واگذار کنید و اون رو بفروشید. بعد از اینکه دامنه ای رو خریداری کردید حتما وضعیت Active شدن اون رو بررسی کنید برای این منظور حتما هویز بگیرید.

استعلام دامنه بین المللی

برای استعلام دامنه بین المللی و اطلاع از آزاد یا فعال بودن دامنه مورد نظر میتونید به وبسایت who.is مراجعه کنید.

سپس نام دامنه مورد نظرتون را در باکس دامنه که در تصویر بالا هم مشخص شده درج کنید و روی دکمه Search کلیک کنید.

اگر با پیغام No WHOIS data was found for domain مواجه شدید یعنی اطلاعات هویزی برای دامنه وجود نداره وامکان ثبت اون هست اما اگر با کادری مشابه تصویر بالا مواجه شدید باید بدانید این دامنه قبلا ثبت شده و میتونید اطلاعاتی مثل زمان ثبت دامنه و انقضای اون رو هم مشاهده کنید.

بررسی دامنه ir

دامنه ir ملی و مختص کشور ایرانه به همین منظور یک سامانه جامع و یکپارچه به نام ایرنیک راه اندازی شده و تمام اطلاعات مرتبط با دامنه های ملی از ثبت تا انقضا اینجا نگهداری میشه. برای بررسی دامنه ir به آدرس nic.ir مراجعه کنید و پس از وارد کردن نام دامنه در کادر مشخص شده در تصویر زیر، روی دکمه کیست کلیک کنید.

اگر دامنه تحت رزرو شخصی قرار داشته باشه با اطلاعاتی مشابه تصویر زیر مواجه میشید که نشان میده دامنه به ثبت رسیده و در حال حاضر روی این دامنه چه نیم سرورهایی تنظیم شده اما اگر دامنه در رزرو کسی نباشه کادر قرمز رنگ پایین در نتیجه هویز وجود نداره.

3- دامنه منقضی شده Expired

همانطور که گفتیم دامنه رو برای مدت زمان مشخصی در اختیار دارید، نه برای همیشه! و قبل از رسیدن به اون بازه زمانی مشخص باید دامنه رو تمدید کنید تا همچنان در رزرو شما باقی بمونه. اگر در دوره فعال دامنه شما برای تمدید اقدامی نکنید، وارد دوره انقضا یا اکسپایر دامنه خواهید شد. در این حالت دامین شما غیرفعال میشه و تنها در صورت پرداخت هزینه تمدید میتونید دوباره به حالت فعال برگردید. در صورت تمدید نشدن domain در این مدت دامین شما قفل خواهد شد.

وقتی دامنه به دوره منقضی وارد میشه سایت شما از دسترس خارج خواهد شد و ایمیل هایی که قبلا تحت دامنه ساختید دیگه کار نمیکنن تا زمانی که دامنه رو مجددا تمدید کنید. معمولا برای دامنه ها یک فرصت 40 روزه از تاریخ انقضا در نظر گرفته میشه و شخص فرصت داره دامنه را با قیمت معمول تمدید کنه در غیر اینصورت دامنه وارد فاز بعدی خواهد شد و شرایط پیچیده تر میشه یعنی علاوه بر هزنیه تمدید باید هزینه بازخرید دامنه رو هم پرداخت کنید. اغلب افراد به دلیل بالا بودن هزینه ها از مرحله بازخرید صرف نظر میکنن بنابراین باید بدونید به طور منطقی دوره 40 روزه تمدید دامنه آخرین شانس شما برای در اختیار داشتن دامنه محسوب میشه.

جریمه عدم تمدید دامنه

از تاریخ انقضای دامنه 40 روز فرصت دارید تا بدون پرداخت هزینه اضافی و جریمه دامنه رو تمدید کنید در غیر اینصورت علاوه بر پرداخت هزینه تمدید باید مبلغی رو به عنوان جریمه پرداخت کنید که بسیار گزافه و چیزی چندین برابر قیمت دامنه هست. اصطلاحا به این فاز، دوره بازخرید گفته میشه.

جدول زمانبندی تمدید دامنه های بین المللی پس از انقضای دامنه

دامنه های بین المللی بسته به نوع پسوند دارای مدت زمانی به عنوان فرصت نهایی برای تمدید هستند این مهلت در جدول زیر مشخص شده تا در صورت منقضی شدن دامنه بین المللی خود بتونید قبل از قفل شدن دامنه، آن را تمدید کنید به این نکته توجه داشته باشید در صورتیکه دامنه را در این مهلت تمدید نکنید ممکنه دامنه قفل بشه و در اینصورت برای تمدید دامنه می بایست هزینه های بسیار زیادی در حدود 10 برابر تمدید دامنه به صورت معمول پرداخت کنید. تعداد روزهای درج شده در جدول ذیل کمی کمتر از مدت زمان واقعی درج شده تا کاربران در تمدید دامنه دچار مشکل نشن.

پسوند دامنه	زمان قابل تمدید – براساس سال	آخرین مهلت تمدید پس از منقضی شدن – براساس تعداد روز
.COM	1 تا 10	30
.NET	1 تا 10	30
.ORG	1 تا 10	30
.INFO	1 تا 10	30
.BIZ	1 تا 10	30
.MOBI	1 تا 10	30
.NAME	1 تا 10	30
.CO	1 تا 5	30
.BZ	1 تا 10	30
.CC	1 تا 10	30
.TV	1 تا 10	30
.EU	1 تا 10	0
.UK	1 تا 10	80
.US	1 تا 10	39
.WS	1 تا 10	0
.ME	1 تا 10	30
.NZ	1 تا 10	3
.SX	1 تا 10	30
.XXX	1 تا 10	30
RU.	1	25
.ASIA	1 تا 10	30
.TEL	1 تا 10	30
.IN	1 تا 10	30
.WEB.IN	1 تا 10	30
.MN	1 تا 10	30
.CA	1 تا 10	30
.DE	1	0
.ES	1 تا 5	8
.AU	2	25

در جدول بالا زمان بندی امکان تمدید دامنه های بین المللی پس از منقضی شدن را به شما یادآور شدیم، اما اگر یک وب سایت حرفه ای دارید و از اون کسب درآمد می کنید، حتما توجه داشته باشید که دامنه شما تا 5 سال تمدید شده باشه معمولا برند های بزرگ و مشهور اجازه نمیدن که دامنه سایتشون به زمان انقضا نزدیک بشه و سپس آن را تمدید کنن.

4- دوره بازخرید Redemption grace period

بعد از گذشت 40 روز از انقضا، دامنه شما به مدت 30 روز قفل خواهد بود. اگر فرصت تمدید رو از دست دادید باز هم در دوره بازخرید یک فرصتی وجود داره تا دامنه رو برگردونید ولی با این تفاوت که هزینه بسیار بیشتری باید پرداخت بشه دوره بازخرید حدودا 30 روزه هست و اگر به هر دلیلی دیگه تمایلی به استفاده از دامنه ندارید میتونید کلا از این فاز هم صرف نظر کنید اما باید بدونید بعد از گذشت این 30 روز دامنه شما به صف انتظار برای حذف وارد میشه و ظرف 5 روز بعد کاملا آزاد خواهد شد و هر لحظه ممکنه توسط یک شخص دیگه به ثبت برسه.

در نظر داشته باشید زمانی که وارد مرحله بازخرید میشید، تنها مالک نام دامنه میتونه برای تمدید آن اقدام کنه یعنی شخص دیگری نمیتونه این کار را از جانب او انجام بده. نکته دیگری که درباره دوره بازخرید باید بهش اشاره کرد اینه که هزینه تمدید domain تقریبا 10 برابر حالت عادی میشه. در اصل این مرحله در واقع مالک دامین جریمه عدم تمدید به موقع دامنه خود را پرداخت می کند.

5- در انتظار حذف Pending Delete

اگر حتی در دوره بازخرید هم دامنه رو تمدید نکنید، فرصت را از دست میدهید و دامنه به مرحله Pending Delete وارد میشه یعنی کلا تاریخچه مالکیت شما حذف میشه و دامنه به فاز Available وارد میشه و هر شخصی میتونه اون رو ثبت کنه. این دوره 5 روز هست و شما در این مرحله هیچ اقدامی نمیتونید انجام بدید.

به طور کلی اگر بخواهیم چرخه حیات دامنه را به تصویر بکشیم چیزی کلیه دوره ها شبیه تصویر زیر خواهد بود:

نکته مهم در مورد برخی ازپسوندهای خاص

قوانین آزاد شدن دامنه به صورت کلی برای همه دامنه ها یکسانه ولی برای بعضی از پسوندها یکسری بندها وجود داره به عنوان مثال دامنه ca. بعد از تموم شدن دوره بازخرید، در یک روز که از قبل مشخص شده آزاد میشه و برای عموم قابل ثبت هست.

سوالات متداول درباره چرخه حیات دامنه های اینترنتی

سخن آخر

چرخه حیات دامنه به شما میگه که دامنه مورد نظرتون در چه فازی قرار داره. از مرحله آزاد بودن دامنه تا ثبت و فعال شدن و فرارسیدن تاریخ انقضا رو تشریح کردیم و گفتیم در دوره تمدید 40 روز فرصت دارید که دامنه رو بدون پرداخت جریمه تمدید کنید و اگر این بازه زمانی رو از دست بدید دامنه شما درگیر شرایط پیچیده تری میشه و باید علاوه بر پرداخت هزینه عادی تمدید یک هزینه مازاد به عنوان مبلغ بازخرید پرداخت کنید در نهایت دامنه وارد چرخه حذف میشه و پس از 5 روز برای ثبت مجدد در دسترس عموم قرار داره. بنابراین تمدید دامنه را بسیار جدی بگیرید و همیشه سعی کنید قبل از فرارسیدن تاریخ انقضای دامنه، اون رو تمدید کنید تا آینده کسب و کارتون خدشه دار نشه.