پروتکل SSH چیست و چه کاربردی دارد؟

پروتکل SSH چیست؟ کاربرد پروتکل SSH چیست؟ در حقیقت SSH یا Secure Shell یک پروتکل امن است بااین وجود تامین امنیت پروتکل SSH بسیار اهمیت دارد در واقع ssh protocol اطلاعات رد و بدل شده میان کلاینت و سرور را رمزگذاری می کند و شما خیالتان راحت است که یک لایه امنیتی به اطلاعات حساس سرور اضافه شده.

بعد از خریداری هر سروری باید بتونید برای مدیریت کردن به آن وصل بشید و اینجاست که SSH به شما کمک میکنه. شما از طریق SSH می تونید از راه دور به سرور متصل بشید و دستورات مورد نظرتون رو اجرا کنید و به عنوان مدیر سرور آن را مدیریت کنید. در این مقاله به تشریح کامل این پروتکل امنیتی سرور می پردازیم پس همراه ما باشید.

پروتکل SSH چیست؟

SSH مخفف Secure Shell یا Secure Socket Shell یک پروتکل مدیریت از راه دور بوده که برای کاربر امکان دسترسی، کنترل و مدیریت سرورهای راه دور را از طریق اینترنت فراهم می کند و در واقع می توان گفت SSH یک جایگزین امن برای Telnet است که از تکنیک های رمزنگاری استفاده می کند تا تمام ارتباطات به سرور و از سرور به کلاینت، به صورت رمزگذاری شده انجام شود.

معمولا از این پروتکل برای اتصال به سرورهای لینوکسی استفاده می شود و به واسطه همین می توان دسترسی مدیریت سرور را از راه دور و به صورت امن انجام داد. در واقع SSH یکی از ابزارهای ضروری برای ورود امن به سیستم های راه دور و رایج ترین راه برای دسترسی به سرورهای لینوکس از راه دور است.

کاربرد پروتکل SSH چیست؟

با وجود ظاهر و عملکرد ساده SSH می توان گفت بهبود بسیار عظیمی در امنیت ارتباطات بین کاربر و سرور با ssh به وجود آمده است. در زیر به امکانات و قابلیت های پروتکل SSH اشاره می کنیم:

• امنیت بسیار بیشتر در مقایسه با Telnet و سایر پروتکل های ارتباطی
• امکان احراز هویت و ایجاد نشست های معتبر و تایید شده
• امکان اتصال با کلید خصوصی به منظور افزایش امنیت
• امکان وارد کردن انواع دستورات و انتقال فایل های حجیم با آن
• امکان حفظ ارتباط پایدار و کم ریسک
• امکان اننقال اطلاعات در بستر امن
• مدیریت زیرساخت های شبکه

تاریخچه پروتکل SSH

پروتکل SSH در سال 1995 توسط آقای Tatu Ylonen ابداع شد که تصویر ایشان را در زیر مشاهده می کنید. آقای تاتو پروتکل SSH را به منظور رفع مشکلات امنیتی اتصال که در پروتکل های Telnet و rLogin دیده می شود ارائه کرده است. پس از معرفی SSH که پورت پیشفرض 22 را به خود اختصاص داده است اغلب اتصال ها با این روش انجام می شود که دارای کارایی و امنیت بالاتری است.

عملکرد ssh و قابلیت ها و ضعف های آن

احتمالا در مورد SSH قبلا هم شنیدید، چون مربوط به امنیت می شود و اصلاحی رایج است که اغلب در دنیای اینترنت استفاده می شود، اگر بخواهیم خیلی خلاصه و مفید مکانیسمی که این پروتکل استفاده می کند را توضیح دهیم باید بگوییم که SSH برای ارائه یک ارتباط امن و از راه دور از سه لایه مختلف رمزگذاری استفاده می کند که عبارتند از :

• لایه انتقال (transport layer)، که ارتباط امن بین سرور و کلاینت (مشتری) را تضمین می کند و از رمزگذاری/رمزگشایی داده ها محاظت می کند.
• لایه احراز هویت (authentication layer)، که وظیف احراز هویت مشتری را بر عهده دارد.
• لایه اتصال (connection layer)، که وظیفه مدیریت کردن کانال های ارتباطی پس از احراز هویت را به عهده دارد.

حتما با عبارت رمزنگاری هم آشنایی دارید. این پروتکل، داده ها را به واسطه الگوریتم RSA در مبدا رمزنگاری کرده و در مقصد رمزگشایی می کند که به این ترتیب اگر اطلاعات در میان راه مورد شنود قرار گیرد امکان استفاده از آنها وجود نداشته باشد. ابزارهای متعددی برای استفاده از SSH وجود دارد که محبوب ترین آنها نرم افزار Putty است.

معمولا برای افزایش امنیت SSH پورت پیشفرض آن را که 22 است به یک عدد دیگر تغییر می دهند که تحت حملات Brute Force نباشد. برای تغییر پورت پیشفرض SSH پیشنهاد می کنیم مطلب آموزش تغییر پورت SSH را مطالعه نمایید.

امنیت پروتکل ssh و راه های افزایش امنیت

با وجود اینکه پروتکل SSH از امنیت بسیار بالایی برخوردار است اما با این وجود چندین راهکار وجود دارد که می توان امنیت کار با SSH را افزایش داد. از جمله این اقدامات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد کلید خصوصی و اتصال به واسطه آن
• تغییر پورت پیشفرض SSH
• اعمال محدودیت IP برای اتصال از طریق SSH
• بروزرسانی مداوم سیستم عامل و سرویس SSH

همانطور که می دانید امنیت بصورت مطلق در وب وجود ندارد و تنها می توان به واسطه بکارگیری راهکارهای موثر میزان امنیت را تا حد امکان افزایش داد.

معرفی بهترین نرم افزار های SSH

از آنجایی که امنیت، چالش برانگیز ترین موضوع برای هر فردی است که از اینترنت برای برقراری ارتباط امن استفاده می کند و همانطور که قبلا نیز گفته شد بهترین گزینه برای مدیریت از راه دور سرورها و تبادل امن اطلاعات میان کلاینت و سرور پروتکل SSH  است، برای این منظور در زیر به معرفی مختصر چند مورد از محبوب ترین نرم افزارهای اتصال از طریق این پروتکل برای ویندوز و لینوکس و سایر پلتفرم ها می پردازیم.

1. PuTTY
2. Solar PuTTY 
3. Termius
4. KITTY

در جدول زیر به مقایسه اجمالی این نرم افزار ها پرداخته ایم تا انتخاب بهتری داشته باشید.

نام نرم افزار	سیستم عامل پشتیبان	نسخه رایگان	رابط کاربری
putty	ویندوز – لینوکس – مک	دارد	گرافیکی و ساده
solarputty	ویندوز	دارد	ساده
termius	ویندوز – لینوکس – مک – اندروید – آیفون	رایگان و اشتراک ماهانه	گرافیکی و زیبا
KITTY	ویندوز	دارد	ساده و کاربر پسند

در ادامه به توضیح مختصر 4 نرم افزار معرفی شده می پردازیم.

1- نرم افزار پوتی PuTTY

در میان 4 نرم افزار معرفی شده برای اتصال به SSH، نرم افزار PuTTY از بالاترین میزان محبوبیت برخوردار است. می توانید آموزش کامل وصل شدن به سرور لینوکس به کمک PuTTY را مطالعه کنید.

محبوب ترین و بهترین نرم افزار در میان مدیران سرور است. این ابزار علاوه بر ویندوز بر روی سیستم عامل های لینوکس و مک نیز قابلیت اجرا دارد. منبع باز و کاملا رایگان است که علاوه بر ssh، از Telnet و SFTP نیز پشتیبانی می کند. از دیگر قابلیت های PuTTY این است که امکان ذخیره کانکشن را نیز به شما میدهد به این معنی که دیگر نیاز نیست تمام جزئیات را برای اتصال مجدد به دیوایس مورد نظر به خاطر بسپارید.

2- نرم افزار سولار پوتی Solar PuTTY

یکی از بهترن جایگزین های PuTTY است. این ابزار کاملا رایگان و منبع باز است و نیازی به نصب ندارد. قابلیت پشتیبانی از SFTP، SSH و SCP را دارد و همچینین قابلیت ذخیره کردن رمز عبور و ذخیره کلیدهای خصوصی در هر جلسه را دارد.

راستی با این نرم افزار SSH می توانید چندین sessions باز را همزمان مدیریت کنید و با داشتن رابط کاربری گرافیکی ساده و بخش بندی شده کار را برای کاربر راحت تر کرده است.

3- نرم افزار Termius

ترمیوس ابزار فوق العاده و قدرتمند دیگری است که بر روی ویندوز، مک، لینوکس و نیز موبایل قابل استفاده است. با ترمیوس می توانید کارهای روتین را به صورت خودکار انجام دهید و اسکریپت هایی که مورد استفاده بیشتری دارند را ذخیره کنید و آنها را به اشتراک بگذاید. در Termius امکان اینکه داده های شما بین دیوایس های مختلف همگام سازی شود فراهم است.

از آنجایی که هم روی موبایل و هم روی دسکتاپ کار می کند، تیم شما در هر زمان و مکان می تواند به زیر ساخت ها دسترسی داشته باشد. تنها ایرادی که می توان به ترمیوس گرفت این است که کاملا رایگان نیست.

4- نرم افزار KITTY

اگر از طرفداران PuTTY هستید KITTY با ویژگی های پیشرفته تر می تواند شما را شگفت زده کند.

این نرم افزار نیز بصورت رایگان و منبع باز است و برای سیستم عامل ویندوز قابل استفاد است. کاملا User-friendly است و قابلیت اتصال خودکار دارد. از دیگر نرم افزارهای کاربردی SSH که می توان به آنها اشاره کرد:

• OpenSSH
• mRemoteNG
• WinSCP
• Bitvise
• MobaXterm 
• ZOC

سوالات متداول درباره چیستی پروتکل ssh و کاربرد آن

نتیجه گیری

اگر به تازگی سرور خریداری کرده اید حتما با سوالاتی از قبیل اینکه پروتکل SSH چیست و چه کاربردی دارد مواجه شده اید. باید بگوییم SH که با نام ssh protocol نیز شناخته می شود یک پروتکل امنیتی در سرور است. ssh یا همان Secure Shell در رمزگذاری اطلاعات سرور دخیل است SSH و کاربرد آن برای کسانی مفیده که به یک سرور مجازی یا سرور اختصاصی دسترسی دارند. همه سرورها این امکان رو به شما میدن که از طریق محیط ترمینال به صورت کاملا امن از طریق پروتکل SSH به واسطه یکی از نرم افزارهایی که معرفی کردیم، به سرور خودتون متصل بشبد. در این مقاله بطور خلاصه به تاریخچه ای از پروتکل SSH و ساختار و نحوه عملکرد آن و همچنین نرم افزارهای کاربردی در تمامی پلتفرم ها که به شما برای اتصال از طریق پروتکل SSH یاری می رسانند پرداخته شد، امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد.