اگر با سرور لینوکس کار می کنید و به دنبالی دستوری برای نمایش وضعیت کلی سرور مانند میزان لود، تعداد یوزرهای فعال، زمان آپتایم، فرآیندهای در حال اجرا، شناسه فرآینده ها، فضای رم، میزان swap و … هستید کافیست دستور top را وارد کنید! البته این دستور شامل جزئیات بسیار دیگری می شود که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد. اگر دستور top را در محیط ssh وارد کنید با صحنه ای مشابه تصویر زیر، مواجه خواهید شد.
و با کلید q می توانید به راحتی از این دستور خارج شده و در خط فرمان (Command Line) قرار بگیرید.
در صورت نیاز: نحوه ورود به ssh از طریق putty
معنی مقادیر فوقانی دستور top
ردیف اول شامل:
- top: نام دستور
- 13:22:16 به فرمت XX:XX:XX به معنی ساعت سرور
- up: میزان آپتایم سرور
- user: یوزرهای فعال
- load average: میزان لود سرور شامل لود 1 دقیقه ای، 5 دقیقه ای و 15 دقیقه ای (از چپ به راست)
ردیف دوم، شامل Tasks:
- total: جمع پروسس ها
- running: تعداد پروسس های در حال اجرا
- sleeping: تعداد پروسس های در انتظار (زمینه)
- stopped: تعداد پروسس های متوقف شده یا خاتمه یافته
- zombie: تعداد پروسس های غیرفعال
ردیف سوم، شامل: مقادیر مصرف سی پی یو
ردیف چهارم، شامل: مقادیر مصرف رم، میزان باقی مانده، فضای کل و مقدار کش شده
و ردیف پنجم، شامل: مقادیر مصرف رم مجازی (swap)، فضای باقیمانده و …
در صورت نیاز: فضای swap و نحوه ایجاد کردن آن
معنی ستون های جدول پروسس ها
در تصویر فوق، جدولی وجود دارد که مقادیر PID, USER, PR و … در آن وجود دارد. این مقادیر به شرح زیر هستند:
- PID: شناسه اختصصاصی پروسس یا همان شناسه فرآیند. برای مثال PID: 1353 که به رنگ سفید مشخص است.
- USER: یوزر یا همان کاربر که مالک آن پروسس است. برای مثال یوزر root مالک فرآیند 1353 است.
- PR: اولویت بندی پروسس ها.
- NI: اولویت بندی پروسس ها بر اساس ارزش عددی که عدد 20- بالاترین سطح اولویت است.
- VIRT: میزان مصرف رم مجازی (فضای swap)
- RES: میزان مصرف رم فیزیکی
- SHR: میزان حافظه مشترک قابل استفاده سایر پروسس ها به واحد KB
- S: وضعیت پروسس که به حالت R,S,D,Z,T می تواند باشد.
- R: در حال اجرا
- S: حالت در انتظار
- Z: حالت زامبی
- D: حالت در انتظار بدون وقفه
- T: حالت پایان یافته یا متوقف شده.
- CPU%: میزان مصرف پروسس از سی پی یو به درصد.
- MEM%: میزان مصرف پروسس از رم به درصد.
- +TIME: مجموع زمان پردازش سی پی یو (CPU Time)
- COMMAND: لیست دستوراتی که در حال انجام هستند.
تسهیل عملکرد و سفارشی کردن دستور top
همانطور که گفته شد می توان مواردی را به دستور top اضافه کرد و یا در حال اجرای این دستور، نحوه نمایش آن را سفارشی کرد.
برخی از پرکاربردترین موارد به شرح زیر هستند:
- دستور kill یا k در هنگام اجرای دستور top
- کلید q و یا کلید ترکیبی ctrl+c برای خارج شدن از دستور top
- کلید c برای نمایش پروسس ها بر اساس میزان مصرف سی پی یو
- کلید n و وارد کردن عدد برای تعیین تعداد نمایش پروسس ها
- کلید i برای نمایش پروسس های پرمصرف منابع
- کلید space برای ریفرش کردن نتایج
- کلید Esc برای خارج شدن از دستورات وابسته
همچنین دستورات کاربردی زیر:
- دستور top -v (مشاهده ورژن نرم افزار top)
- کلید E برای تغییر واحدهای حجم (KB, MB, GB,TB و …)
- کلید z برای تغییر رنگ گزارشات
- کلید Z برای تنظیمات تغییر رنگ گزارشات
- دستور top -d 3 برای ریفرش نتایج هر 3 ثانیه. (به جای 3 هر عددی می توانید قرار دهید.)
- دستور top -u root برای نمایش پروسس های کاربر root و هر کاربر مورد نظر دیگر …
آموزش استفاده از دستور kill در محیط top
دستور kill به معنی از بین بردن است. برای متوقف کردن پروسس ها می توانیم از دستور kill استفاده کنیم. در ابتدا می توانیم با دستور kill -l لیست تمام توابع و حالت های ترکیبی دستور kill را مشاهده کنیم:
برای استفاده از این توابع می توانیم نام یا شماره آن را استفاده کنیم. برای مثال: kill -4 processid یا kill -SIGILL processid
در حالت ساده نیز می توانیم تنها بصورت kill 1234 که مقدار 1234 آی دی پروسس است اقدام کنیم.
با دستور pkill نیز می توانیم سرویس ها را متوقف کنیم. برای مثال pkill apache پروسس های وب سرور apache را متوقف می کند.
جمع بندی
اگر تازه کار هستید و قصد دارید با دستورات لینوکس آشنا شوید، لازم است بگوییم که دستورات جانبی و مکمل لینوکس بسیار گسترده بوده و می توان به حالت های مختلفی آن را وارد کرد. بنابراین می توانید با تمرین و مطالعه، تسلط خود را به سیستم عامل لینوکس بیشتر کنید.
